De VIER van creatief-wijze probleemoplossing geeft nieuwe inzichten
Door Etienne Verlaat & Cor Meurs
In onze adviestrajecten gaan we vaak uit van de VIER van creatief wijze probleemoplossing, gebaseerd op Osborn’s creative problem solving. Hierbij verkennen we eerst samen met de klant en betrokken stakeholders de vraag of het probleem, om vandaaruit te komen tot een concrete vraagstelling. Vervolgens gaan we in een veilige, creatieve brainstormsetting zonder beperkingen of censuur zoveel mogelijk ideeën genereren rond de vraagstelling of het probleem. Aan de hand van verschillende creatieve werkvormen worden de brainstormdeelnemers uit hun vaste denkpatroon gehaald en uitgedaagd tot het bedenken van nieuwe ideeën. Vervolgens kiezen we uit de veelheid aan ideeën één of enkele oplossingen, die we verder gaan uitwerken en waarmee we gaan experimenteren. Daarbij creëren we niet vanuit de huidige situatie, maar vanuit de toekomst. De beste experimenten worden in de praktijk gerealiseerd.
Voor nieuwe ideeën moeten we eerst uit ons standaard denkpatroon zien te komen
Door de dag heen doen we de meeste dingen onbewust en zonder erbij na te denken. Dat kan omdat onze hersenen standaard ingesteld staan op de automatische piloot. Heel handig voor routine handelingen en klussen. Het zou doodvermoeiend en erg onhandig zijn om elke keer weer te moeten nadenken hoe te moeten tandenpoetsen of auto rijden. Maar als we vernieuwende ideeën willen bedenken, werkt zo’n automatische piloot tegen ons. En we hebben vaak niet eens door dat we vast zitten in ons programma: onze ervaringen, onze automatismen, onze herhalingen, onze vastigheden. Vandaar ook dat we onze probleemoplossers met verschillende creatieve werkvormen eerst uit hun automatisme halen om vervolgens iets totaal nieuws te kunnen verzinnen. Om echt te kunnen vernieuwen in plaats van te fixen of te verbeteren.
Radicale vernieuwing krijgen we alleen door te creëren vanuit de toekomst
De VIER van creatief wijze probleemoplossing
We werken met de VIER van creatief wijze probleemoplossing bestaande uit de volgende 4 processtappen: Verkennen, Ideevorming, Experimenteren en Realiseren.
In elke processtap maken we steeds een duidelijk onderscheid tussen het divergeren, eerst zoveel mogelijk ideeën en inzichten verzamelen en het convergeren, de veelheid aan ideeën beoordelen op haalbaarheid en een keuze maken. Divergeren en convergeren zijn allebei even belangrijke fases in een creatieproces. Door ze uit elkaar te halen, voorkomen we dat we uit angst voor oordeel en kritiek terughoudend worden in het spuien van ideeën.
In het midden van de VIER staat de creatief wijze Uil, die het overzicht bewaart en zijn kop alle kanten op kan draaien. Zo overzien we het hele proces, waarbij we zo nodig teruggaan in processtappen.
Creëren vanuit de toekomst
We hebben de neiging om een probleem vanuit het verleden of vanuit het nu op te lossen. We beschrijven het huidige probleem en kijken vervolgens welk deel van het probleem we als eerste gaan aanpakken. Maar als we echt willen vernieuwen en problemen radicaal willen oplossen, kunnen we beter creëren vanuit de toekomst. Door uit de huidige situatie te stappen en woorden te geven aan de gewenste toekomst (visie). Zonder beperkende kaders en ballast vanuit het verleden en het nu mee te nemen. Die woorden beschrijven de nieuwe situatie, van waaruit we gaan handelen om tot de gewenste uitkomst te komen. Dus door vanuit de toekomst terug te kijken welke acties we hebben ondernomen om hier, in de gewenste situatie, uit te komen.
Experimenteren om te realiseren
De uitwerking van de gemaakte oplossingskeuze baseren we op Design Thinking, waarbij we samen met de klant prototypes ontwikkelen en direct uitproberen. Daarmee ontstaat een continu cyclisch proces van (door) ontwikkelen en testen. Net zolang tot het voldoet en realiseerbaar is. Zo voorkomen we dat een langdurig traject van plannenmakerij uiteindelijk in de praktijk niet realiseerbaar blijkt.
En zo levert creatief wijze probleemoplossing nieuwe ideeën op voor problemen die eerst onoplosbaar leken.
Meer weten?
Wil je ervaren hoe creatief-wijze probleemoplossing ook jou(w organisatie) nieuwe inzichten kan geven?
Neem dan contact met ons op voor tekst en uitleg.
Etienne Verlaat (financieel adviseur en facilitator) en Cor Meurs (projectleider, HR & communicatie adviseur en facilitator) zijn de oprichters van het Centrum voor Creatieve Wijsheid.
Vandaaruit geven zij coaching en trainingen, en ondersteunen zij teams en organisaties in creatief wijze probleemoplossing en visievorming.
In hun vernieuwingstrajecten combineren ze creativiteit met inhoud, gericht op het behalen van resultaten.