Creatieve Wijsheid als oplossing voor onze vraagstukken?

We staan momenteel voor een groot aantal uitdagingen. De klimaatverandering, de coronapandemie, het woningentekort om zo de (voor mij) belangrijkste thema's te noemen. We zien het belang, maar lijken de urgentie te onderschatten. We reageren op de problemen. Maar is dat voldoende?

Kunnen problemen opgelost worden op het level waarop ze veroorzaakt zijn? We behandelen elk probleem als deelgebied, zonder het geheel te (over)zien. We bestrijden de symptomen, maar pakken we ook de oorzaak aan? Het wordt tijd dat we de overgang maken van reactief naar creatief in de aanpak van onze problemen. Aanhaken op ons volledig creatief wijze potentieel, waarvan nu een groot deel onbenut blijft. Alleen dan komen we tot de radicale vernieuwing, die nodig is om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te kunnen.

Zo heeft het coronavirus ons inmiddels meerdere malen verrast en wakker geschud. En na twee jaar lijken we nog steeds achter de feiten aan te lopen. Ook in de klimaatcrisis handelen we reactief in plaats van creatief. Hoe goed bedoeld ook, met de maatregelen van de recente klimaattop pakken we niet de echte oorzaken aan. Als Centrum voor Creatieve Wijsheid hebben we helaas geen pasklare oplossing voor onze wereldproblemen. Maar we denken met onze aanpak en ons gedachtegoed wel een stap in de goede richting te kunnen zetten. We geloven in en werken vanuit een vijftal uitgangspunten om onze grote en kleinere problemen aan te pakken.

Vernieuwing als noodzaak

Wij menen dat radicale vernieuwing nodig is om de uitdagingen van vandaag de dag aan te kunnen. Wij geloven ook dat dit meer dan ooit haalbaar is, gezien de huidige technologische ontwikkelingen. Maar dan moeten we het oude wel los durven en willen laten. Ik heb veel reorganisaties en verandertrajecten meegemaakt, want er moest iets nieuws gebeuren. Vaak kwamen er nieuwe taken en rollen bij, maar niet in plaats van, maar bovenop de huidige werkzaamheden. En veelal is het de professional zelf die huidige taken niet los wil laten. Het is dan aan de manager om daarin heldere keuzes te maken en daar zorgvuldig op te sturen. En alleen het verbeteren van het huidige voldoet niet meer. Te vaak zijn verandertrajecten aanpassingen van het huidige en geen echte vernieuwingen. En de nieuwe ideeën moeten wel weer passen in het bestaande systeem. De vernieuwers zijn dan meer bezig met zich aan te passen aan het bestaande dan werkelijk vernieuwing te brengen. Er zou meer gestuurd moeten worden op ‘standalone’ vernieuwingsprojecten, die ruimte krijgen om eerst tot wasdom te komen, alvorens ingepast te worden in het geldende systeem.

Eenvoud in aanpak

De samenleving is complex geworden, mede door de mogelijkheden van de technologie. Er kan veel meer dan vijftig jaar geleden. De kunst is om het eenvoudig te houden. Dat betekent ook goed rekenschap geven van wat iets betekent voor de uitvoering en voor de klant. Er mag een betere afweging komen tussen wat kan en wat wenselijk is. De toeslagenaffaire heeft duidelijk gemaakt dat we zaken veel te ingewikkeld maken. En dat er in de plannenmakerij veel te weinig rekening wordt gehouden met de uitvoering van het beleid. Voor ons zijn eenvoud en een simpele aanpak de oplossing voor complexe maatschappelijke en organisatie vraagstukken.

Heelheid & Inclusie

Wij weten dat heelheid (de hele mens) en inclusieve teams nodig zijn voor succes en werkbare vernieuwing. Frédéric Laloux noemt het al in zijn boek Reinventing Organizations. Veelal verschijnen we helemaal niet heel op ons werk. We voegen ons onbewust naar het geldende systeem, passen ons aan en zetten een professioneel masker op. Onder subtiele druk laten we een groot deel van onze kwaliteiten en eigenschappen thuis. Jammer voor de medewerker, maar ook een gemiste kans voor de oplossing van het probleem. Managers zijn vaak bang dat als medewerkers zichzelf helemaal mee zouden nemen naar hun werk – inclusief hun stemmingen, hun eigenaardigheden en hun ’thuiskwaliteiten’ – het al snel een rommeltje wordt. Het tegenovergestelde is echter waar. Want, presteren in een smaller spectrum van je kwaliteiten en eigenschappen wordt tegennatuurlijk en ontneemt uiteindelijk je werkplezier.

Daarnaast toont onderzoek aan dat diversiteit en inclusie organisaties een voorsprong geven. Inclusieve teams presteren beter. Ze zijn productiever en innovatiever, leveren betere producten en diensten en nemen betere en betrouwbaardere (fact-based) beslissingen, doordat er meerdere perspectieven worden geïntegreerd. Het is als manager verleidelijk om gelijkgestemden aan te nemen in je team, want dan begrijp je elkaar en gaat alles veel sneller. Maar met ‘anderen’ in je team kom je verder.

Verbinding in eenheid

De wereld is sterk in het werken op deelgebieden, in de wetenschap, de politiek, bij de overheid en in het bedrijfsleven. Met als gevolg dat zaken langs elkaar heen lopen en daardoor falen. Wij geloven dat iets alleen gaat werken als je denkt en werkt vanuit ‘verbinding in eenheid’ met het besef dat alles met alles verbonden is. Bedenk dus bij elke vernieuwing op een deelgebied, hoe dat past in het grotere geheel. Vraag (je) bij elke vernieuwing (af) wat dit betekent voor je collega-teams of anderen om je heen. Niet alleen voor die ander, maar ook voor jezelf. Want als het voor die ander niet gaat werken, werkt het ook voor jou niet.

Buiten de kaders

Wij geloven dat vernieuwingstrajecten alleen succes hebben als ze buitengewoon worden aangepakt. Ieder mens is uniek en verschillend. Maar sommige mensen zijn meer uniek en verschillend. Deze ‘buiten-gewone’ mensen bevinden zich aan de randen van de normaalverdeling. In onze aanpak nemen we ‘de anderen’ en ‘het andere’ heel nadrukkelijk mee. Bij radicale vernieuwingen hebben we de ‘andersgestemden’ en ‘het andere’ hard nodig. Een probleem kan immers niet worden opgelost op het niveau waarop het is veroorzaakt. Daarvoor is het dus nodig dat we buiten de gangbare kaders kijken, ‘(with)out of the box thinking’. Het moge duidelijk zijn dat wij als oprichters van Centrum voor Creatieve Wijsheid ook ‘anders zijn’ en buiten de grote gemene deler vallen. Handig dus bij echte vernieuwingstrajecten.

Spreekt dit gedachtegoed je aan?
Zie jij hierin kansen voor de probleemvelden in je eigen organisatie
of elders in je omgeving?
Dan nodig ik je uit contact op te nemen om hierover door te praten.

Cor Meurs is (enter)trainer-coach-adviseur-creator bij en medeoprichter van het Centrum voor Creatieve Wijsheid. Daar geeft hij samen met zijn partner Etienne Verlaat coaching, trainingen, adviezen en lezingen vanuit het nieuwe, vanuit creatieve wijsheid.